Фишинг нь цахим шуудан, мессеж ашиглан хэрэглэгчийг хуурч, нууц үг, картын дугаар зэрэг хувийн мэдээллийг хулгайлах зорилготой кибер халдлага юм.

Google компани 2024 онд хэрэглэгчдэд сөрөг нөлөө үзүүлэх магадлалтай 39.2 сая зар сурталчилгааны хаягийг хаасан гэдгээ мэдэгджээ.

Кибер халдлага үйлдэгчдийн зүгээс Google компанийн зар сурталчилгаагаар дамжуулан БНХАУ-ын хиймэл оюун ухааны платформ болох DeepSeek-ийн цахим хуудсыг дуурайлган бүтээж хэрэглэгчдийг төөрөгдүүлж мэдээлэл хулгайлах, хортой программ суулгах үйл ажиллагааг явуулж эхэлжээ.

1.1.Кибер орчинд төр, иргэн, хуулийн этгээдийн мэдээллийн аюулгүй байдал, нууцлал, хүртээмжийг үндэсний хэмжээнд хангана.

Сүүлийн жилүүдэд хиймэл оюун ухаан (AI) нь бараг бүх салбарт нэвтэрч, кибер аюулгүй байдлын чиглэлд чухал хөрөнгө оруулалт болж байна. Машин сургалт (machine learning), гүн сургалт (deep learning), ухаалаг агентууд (intelligent agents) зэрэг технологиудыг хөгжүүлснээр кибер аюулгүй байдлын асуудлуудыг үр ашигтай шийдвэрлэх боломжтой болжээ.

1.1.Кибер аюулгүй байдлын тухай хуулийн 8 дугаар зүйлд заасан кибер аюулгүй байдлын эрсдэлийн үнэлгээ (цаашид "эрсдэлийн үнэлгээ" гэх) хийхтэй холбогдсон харилцааг энэ журам, аргачлалаар зохицуулна.

1.1.Энэ журмын зорилго нь Кибер аюулгүй байдлын тухай хуулийн 16.1, 17.1, 19.1-д заасан хуулийн этгээд (цаашид "байгууллага" гэх)-ийн мэдээллийн систем, мэдээллийн сүлжээний кибер аюулгүй байдлыг хангах, кибер халдлага, кибер аюулгүй байдлын зөрчлийг илрүүлэх,

Их өгөгдөл гэдэг нь уламжлалт өгөгдөл удирдах систем, арга техникүүдээр боловсруулж, хадгалах боломжгүй, үнэ цэнтэй мэдээлэл гарган авахад хүндрэлтэй, асар их хэмжээний, олон төрлийн өгөгдлийг хэлнэ.

1.1.Энэ хуулийн зорилт нь кибер аюулгүй байдлыг хангах үйл ажиллагааны тогтолцоо, зарчим, эрх зүйн үндсийг тогтоох, кибер орон зай, кибер орчин дахь мэдээллийн бүрэн бүтэн, нууцлагдсан, хүртээмжтэй байдлыг хангахтай холбогдсон харилцааг зохицуулахад оршино.

Бүсчлэлийн кодыг Монгол улсын нутаг дэвсгэрийн бүсчлэлийн хуваарийн дагуу засаг захиргааны нэгжийн болон хот суурингийн хэсэг (бүс)-ийн байршлын тухай мэдээллийг агуулж, тэдгээрийг хөгжүүлэх төлөвлөгөөтэй уялдуулан зохицуулалт хийх, давхардуулан оноогдохгүйгэээр, оноох нөөц бүхий 5 оронтой тоогоор илэрхийлдэг.

Улаанбаатар /МОНЦАМЭ/. УИХ-ын чуулганы хуралдаанаар Харилцаа холбооны тухай, Радио долгионы тухай, Шуудангийн тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай хуулийг батлав.

Анхны шуудангийн хайрцаг одоогоос 400 жилийн өмнө Флоренцид бий болж, түүнийг ашигладаг хүмүүс нь “чөтгөртэй нөхцсөн” хэмээгдэж байсан эрдэмтэд, гүн ухаантнууд, тэрслүү үзэлтнүүд байв. Өнөөдрийг хүртэл ашиглагдаж байгаа хамгийн хөгшин шуудангийн хайрцаг Их британийн “о-в Герни, Сент Питер-Порт, Юнион стрит” хаягт байх агаад 1853 оноос өнөөдрийг хүртэл үүргээ нэр төртэйгээр гүйцэтгэж байгаа гэнэ. Шуудангийн хаягын дугаарлалтыг анх Парисын “Нотр Дам” гүүрнээс эхлэн хийжээ.

Мэдээллийн аюулгүй байдлын газар нь цахим аюулгүй байдлын “Харуул занги”тэмцээнийг 2013  оноос, “Харуул занги u18”тэмцээнийг 2016 оноос жил бүр төр, хувийн хэвшлийн байгууллагуудтай хамтран зохион байгуулж байна. Тус тэмцээний зорилго нь өсвөр үеийнхний дунд мэдээллийн аюулгүй  байдал, түүнээсүүдэн гарч болох аюул заналын тухай ойлголтыг төлөвшүүлэх, интернэторчин, цахим халдлагын талаар ойлголтыг дээшлүүлэх, мэдээллийн технологийн чиглэлээр суралцах эрмэлзэлтэй сурагчдыг дэмжих, тэдний мэдээллийн технологи, аюулгүй байдлын чиглэлээр суралцах хүсэл эрмэлзлийг идэвхжүүлэх зорилготой юм.

Албаны цахим шуудангийн цоорхой үүсгэх /Business e-mail compromise/ гэдэг нь албаны цахим шуудан руу халдагч нэвтэрч, тус хаягын эзэмшигчийн өмнөөс тухайн байгууллага болон харилцагч байгууллага, үйлчилүүлэгчийг залилах замаар мөнгө санхүүгийн хохирол учруулах, эмзэг мэдээллийг олж авах арга ажиллагаа гэж тайлбарлагддаг. Мөн энэ халдлагыг “Man in the Middle /MiTM/”төрлийн халдлагын шинж чанартай ижил төстэй тул “Man in the Email”гэж нэрлэх тохиолдол ч байдаг. 

Монгол улсад интернетийн үйлчилгээ үзүүлдэг аж ахуйн нэгжийн 0.02% интернетийн урсгал дээр бодит, тухайн цаг мөчид (Real time) интернетээр хийгдэж буй хандалтын 2016 оны 4-р сарын үзүүлэлтийг харуулав. Доорх хүснэгтэнд хамгийн их халдлагын шинж бүхий хандалттай 5 улс орныг харуулав.

Манай улсын интернетйн 0.02% урсгал дээр хийгдэж буй халдлагын шинж бүхий хандалт 2016 оны 3 дугаар сар

Энэхүү нийтлэлээр тоон гарын үсэг гэж юу болох, энэ нь яагаад цахим ертөнцөд чухал ач холбогдолтой талаар болон ажиллагааных нь тухай өгүүлнэ. Тэрчлэн тоон гарын үсгийн хэрэглээтэй уялдан үүсдэг зарим асуудалтай танилцаж, түүний шийдэл болох тоон гарын үсэг эзэмшигчийг таних, баталгаажуулах 2 хэлбэр (X.509, OpenPGP)-ийг тайлбарлана.

Монгол улсад интернетийн үйлчилгээ үзүүлдэг аж ахуйн нэгжийн  0.02% интернетийн урсгал дээр бодит, тухайн цаг мөчид (Real time) интернетээр хийгдэж буй хандалтын 2016 оны 2-р сарын үзүүлэлтийг харуулав. 

Монгол улсад интернетийн үйлчилгээ үзүүлдэг аж ахуйн нэгжийн  0.02% интернетийн урсгал дээр бодит, тухайн цаг мөчид (Real time) интернетээр хийгдэж буй хандалтын 2016 оны 1-р сарын үзүүлэлтийг харуулав. 

Монгол улсад интернетийн үйлчилгээ үзүүлдэг аж ахуйн нэгжийн  0.02% интернетийн урсгал дээр бодит, тухайн цаг мөчид (Real time) интернетээр хийгдэж буй хандалтын 2015 оны 11-р сарын үзүүлэлтийг харуулав.